رژیم غذایی مناسب و تاثیر آن بر سلامت روده

از آنجایی که انسان مواد مغذی را به صورت جداگانه مصرف نمی کند، تمرکز بر کیفیت رژیم غذایی مناسب، راه حل بهتری برای مراقبت از سلامت روده است. این مقاله به بررسی نحوه تأثیر الگوهای غذایی مختلف بر میکروبیوتای روده  می پردازد.

جالب است بدانید رژیم غذایی مناسب، موثرترین راه برای حفظ میکروب های مفید روده در بهترین وضعیت است. گاهی افراد مبتلا به بیماری های گوارشی رژیم های غذایی شدیدی را با هدف بهبود سلامت روده یا مدیریت وزن امتحان می کنند. از آن جایی که اکثر رژیم های غذایی فعلی، میکروب های مفید در روده را بهبود نمی بخشند، لذا بررسی نوع رژیم غذایی با توجه به بیماری گوارشی بسیار حائز اهمیت است.

بهترین رژیم غذایی چیست؟ 

رژیم غذایی مدیترانه­ ای بر پایه مواد غذایی گیاهی، که مشخصه اصلی آن، مصرف بیشتر سبزیجات نسبت به پروتئین های حیوانی است، به عنوان بهترین رژیم غذایی مناسب برای تقویت سلامت روده و بهبود عملکرد میکروب های مفید دستگاه گوارش شناخته شده است. اکثر غذاهای گیاهی می توانند تامین کننده فیبر، ویتامین، مواد معدنی و سایر مواد مغذی (مانند پلی فنول ها) باشند. این احتمال می رود که سلول های گوارشی قادر به هضم آن ها نمی باشند، اما می توانند سطح اسیدهای چرب کوتاه زنجیره مدفوع و میکروب های مفید روده از جمله لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم را افزایش دهند.

تحقیقات نشان می دهد در حالی که رژیم های غذایی مناسب بر پایه پروتئین گیاهی، میکروب های مفید روده را افزایش داده، انسجام دیواره روده را تقویت کرده و التهابات مربوط به آن را کاهش می دهد، الگوهای غذایی پر پروتئین و کم کربوهیدرات مانند رژیم غذایی پالئو با تغییرات نامطلوب در روده و افزایش خطر بیماری های مزمن قلبی-عروقی در ارتباط می باشند.

رژیم های غذایی نامناسب

رژیم های نامتعادل و شدید موجب کاهش دسترسی میکروب های مفید روده به کربوهیدرات ها می شود.  این امر در مورد رژیم غذایی غربی که سرشار از پروتئین، چربی حیوانی و میزان کم کربوهیدرات های قابل دسترس برای میکروب های مفید روده است، صادق می باشد. دیده شده که رژیم غذایی غربی منجر به کاهش تعداد ژن های موثر بر میکروب مفید روده و عدم یکپارچگی دیواره روده‌، به دلیل محدودیت کربوهیدرات ها، می گردد.

رژیم کتوژنیک نیز می تواند نگران کننده باشد. این رژیم غذایی پرچرب، مصرف کربوهیدرات ها را محدود می کند و با عوارض جانبی مرتبط با روده مانند درد شکم همراه است. همچنین یکی دیگر از مشکلات آن، فراهم نکردن کامل مواد مغذی مورد نیاز بدن (به ویژه فیبر و ویتامین های گروه B) و در نتیجه تأثیر منفی بر تنوع میکروبی و کاهش سطح میکروب های مفید روده می باشد.

حذف برخی از غذاها علاوه بر تأثیر بر سلامت روده، می تواند بر عملکرد صحیح سیستم ایمنی تأثیر گذاشته اما ممکن است سلامت متابولیک بدن را کاهش داده و سیستم عصبی را مستعد استرس نماید.

رژیم های غذایی با محدودیت FODMAP و رژیم های بدون گلوتن و لاکتوز معمولاً به عنوان روشی برای کاهش علائم گوارشی (مانند علائم مرتبط با سندرم روده تحریک پذیر) انتخاب می شوند. با این حال، حذف کامل لاکتوز برای همیشه ایده خوبی نمی باشد، زیرا لاکتوز هضم نشده می تواند به عنوان یک پروبیوتیک بالقوه مفید عمل کند.

در افرادی که دارای ناراحتی های گوارشی هستند، حذف برخی از غذاهای اصلی (مانند غلات کامل، سبزیجات، حبوبات، میوه ها و محصولات لبنی تخمیر شده) به عنوان یک درمان موقتی تلقی می شود. به این ترتیب، رژیم غذایی باید به آهستگی با توجه به تحمل فردی، تغییر کند تا از کمبودهای مواد مغذی جلوگیری شود.

نتیجه گیری

یک رژیم غذایی مناسب برای افرادی که دارای بیماری های گوارشی هستند، رژیمی است که متناسب با نیاز و موقعیت بیمار باشد. در حالی که رژیم مدیترانه ای به عنوان یک رژیم متعادل سالم شناخته می شود، رژیم های غذایی محدودکننده مانند رژیم غذایی با FODMAP کم، رژیم بدون گلوتن و رژیم بدون لاکتوز می توانند در دراز مدت میکروب های مفید روده را بدون غذا رها کنند و تاثیر نامطلوبی بر آن ها بگذارند. بنابراین قبل از حذف کامل یک گروه غذایی ، بهتر است با یک متخصص تغذیه آگاه و مطلع، مشاوره نمایید.

مترجم: عاطفه بامری نژاد

ویراستار: لاله هویدا، مرضیه رحیم خراسانی

References

Cani PD, Van Hul M. Mediterranean diet, gut microbiota and health: when age and calories do not add up! Gut. ۲۰۲۰. doi: 10.1136/gutjnl-2020-320781.

Gentile CL, Weir TL. The gut microbiota at the intersection of diet and human health. Science. ۲۰۱۸; ۳۶۲(۶۴۱۶):۷۷۶-۸۰. doi: 10.1126/science.aau5812.

Reddel S, Putignani L, Del Chierico F. The impact of low-FODMAPs, gluten-free, and ketogenic diets on gut microbiota modulation in pathological conditions. Nutrients. ۲۰۱۹; ۱۱:۳۷۳. doi: 10.3390/nu11020373.

Sing RK, Chang HW, Yan D, et al. Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health. J Transl Med. ۲۰۱۷; ۱۵(۱):۷۳. doi: 10.1186/s12967-017-1175-y.

Tuck CJ, Staudacher HM. The keto diet and the gut: cause for concern? Lancet Gastroenterol Hepatol. ۲۰۱۹; ۴(۱۲):۹۰۸-۹. doi: 10.1016/s2468-1253(19)30353-X.

Gänzle MG. Lactose – a conditional prebiotic? In: Paques M, Lindner C, editors. Lactose: Evolutionary role, health effects, and applications. London: Academic Press; 2019. pp. 155-173.

Casellas F, Burgos R, Marcos A, et al. Consensus document on exclusion diets in irritable bowel syndrome. Rev Esp Enferm Dig. ۲۰۱۸; ۱۱۰(۱۲):۸۰۶-۲۴. doi: 10.17235/reed.2018.5941/2018.